HEDİYE EROĞLU

Müstakil Sanayici ve İş İnsanları Derneği (MÜSİAD Lojistik Sektör Kurulu koordinasyonunda, derneğin Mersin Şube organizasyonunda “TÜİT Dünyanın Doğal Lojistik Merkezi Türkiye Toplantısı” düzenlendi. Bir otelde düzenlenen toplantıya Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Adil Karaismailoğlu’nun da katılacağının duyurulduğu ancak katılmadığı toplantıya ilgi yoğun oldu.

Toplantının özellikle, “Tedarik Zincirinde Millileşme ve Transit Ticaret” başlıklı oturumunda ilginç anlar yaşandı.

MÜSİAD Lojistik Sektör Kurulu Başkanı Mehmet Metin Korkmaz moderatörlüğünde gerçekleşen bölümde Gümrükler Genel Müdürü Mustafa Gümüş, MÜSİAD Lojistik Sektör Kurulu Başkanı Mehmet Metin Korkmaz, MÜSİAD Ulaştırma ve Lojistik Kurulu Başkanı Ali Avcı, UND Başkan Yardımcısı Fatih Şener, MÜSİAD Mersin Şube Başkanı Serdar Yıldızgörer, FIATA Yönetim Kurulu Üyesi Kosta Sandalcı söz aldı.

“EN UFAK BİR SIKINTIDA, EŞYAM GÜMRÜKTE TAKILDI DENİLİYOR”

MÜSİAD Lojistik Sektör Kurulu Başkanı Mehmet Metin Korkmaz, ithalat ihracatta yaşanan en ufak bir sıkıntının gümrükle bağlantılı olduğu belirtilerek, gümrük idaresine addedildiğini söyledi. “Yani bir problem yaşandığı zaman ‘eşyam gümrükte takıldı’ deniliyor. Aslında eşyanın gümrükte takıldığı filan yok. Ama böyle söyleniyor” diyen Kokmaz, “Transit ile ilgili süreçlerin özellikle millileşme konusundaki duruma etkisi nedir? Neleri denersek süreci şuankinden daha fazla hızlandırabiliriz Şuandaki beyannamelerin yüzde kaçı kırmızıya düşüyor yada kaçı hiç muayene olmadan geçiyor?

Kırmızı attan kasıt şu; özellikle kırmızı hatta yönlendirmelerde her hangi bir gerekçe gösterilmeden işlem yapılıyor deniliyor firmalarca. Bunlar bize hem sahadan hem de ithalat ihracatçıdan gelen konular” sorularını yöneltti.  

“GEREKLİ ŞARTLAR SAĞLANMIŞSA GÜMRÜKTE BEKLEME DİYE BİR ŞEY SÖZ KONUSU DEĞİLDİR”

Mersinli olan Gümrükler Genel Müdürü Mustafa Gümüş, “Kırmızı hat kendi içinde hem ithalat hem ihracatta kontrol edilmekte. Sürekli olarak kontrole tabi tutup bu zinciri, kesintiye uğratmak gibi bir hedefimiz yok.

Bazı sıkıntıların gümrükten kaynaklandığı söylendi. Lojistik ile ilgili bazı çalışmalara baktığımız zaman bunu müdafaa olarak söylemiyorum, gümrükte bekleme süresi veya gümrük faaliyetleri ile ilgili gümrük bu faaliyetleri kendi gücü ölçüsünde, koordinasyonunu yapan bir birim. Başka diğer birimlerin kontrollerinin olduğu bir ortamda tüm suçlamayı, ithamı gümrüğe yapmanı çok haklı olduğunu düşünmüyorum. Bu aslında bizim arkadaşlarımızın ne kadar özverili çalıştığını tüm hazirun da bilir. Eğer ki gerekli şartlar sağlanmışsa gümrükte bekleme diye bir şey söz konusu değildir. 

Sadece transit taşımacılıktaki kırmızı hat oranı binde 8. Ama normal ithalattaki kırmızı hat oranı yüzde 16. İhracattaki kırmızı hat oranı ise yüzde 3 civarında gerçekleşiyor. 

2021 yılında Türkiye’nin ihracatı 225 milyar dolar, ithalatı 271 milyar dolar olarak gerçekleşti. Biz taşrada 15 bin personel ile bu ticaret hacmini yönetmeye çalışıyoruz, sadece insan gücü veya kağıt yöntemiyle altından kalkmak mümkün olmadığı için kurumumuzun dışında olan gelişmelerin bizi yönlendirmesi ile gerekli adaptasyonu sağlayarak dünyadaki tüm gelişmelere ayak uyduruyoruz. 1997’de teknolojik bir sistem etrafında uydu olarak tanımlayacağımız 50’den fazla programla hizmetlerimizi sürdürüyoruz.

Bahsettiğimiz trafiği yönetebilmek için bu aladaki en büyük eksikliğin ihracatta tüm aktörlerin tüm aktörlerin birbirleri ile haberleşmesini sağlayacak altyapıyı koymak için adım attık.” diye cevap verdi.

“LOJİSTİKTE GERİYE GİDİŞİN EN BÜYÜK MÜSEBBİBİ GÜMRÜKTÜR”

Sektörden lojistiğin önünün açılması için özellikle gümrüklere yönelik eleştiriler öne çıktı. Moderatör Mehmet Metin Korkmaz, Türkiye’nin bir ara 27, 32’inci sıralarda olduğu

Lojistik Performans Endeksi’nde geriye doğru giden bir seyir olduğuna dikkat çekti.

Sektörün duayeni olarak da bilinen Kosta Sandalcı da, aynı konuya değinerek, “Lojistik Performans Endeksi her şeyi söylüyor. Mersin Türkiye’dir Türkiye Mersin’di. Limanı burada çok iyi biliyorum. Lojistik Performans Endeksi’nde Türkiye 2011’de 27’inci sıradaydı, bugün 20 basamak geriye gittik, 47’inci sıraya düştük. Mustafa bey sakın alınmayın düşüşün en büyük müsebbibi gümrüktür. Bunu derken bardağın boş tarafını görüyorum. Çünkü 1970’ten beri bu sektörün içindeyim. Gümrüğün çekirdeğinden yetiştim. O tarihlerde bir tır boşaldığı zaman boş tutanağı yapmak için toplam 12 tane imza toplamak gerekiyordu. Say babam  say.. toplamadığın zaman ne oluyor? O kamyon yatıyor. Bu lojistik performans endeksi’ne negatif etki veriyor. Tabiî ki gümrük çok iyi bir aşama kaydetti ve çok ileriye geldi. Bir ordinonun arkasını yazmak korkunç işlemlerdi. Çok işler başardık ama demek ki yetersiz. Demek ki gümrükte muhakkak suretle çok fazla iyileştirmeye açık alanlar var. Bunların düzelmesi lazım.

“SEKTÖR KOŞARKEN GÜMRÜK GERİDE KALIYOR”

Türkiye’de çok negatif olan, olumsuz etki yaratan konu yatırımlardır. 1950’den sonra karayolu dedik, bugün öyle bir noktaya geldik ki karayolu bugün her açıdan mükemmel. Milli havayolumuz dünyanın her köşesine ulaşabiliyor. Ama denizde başta Mersin Limanı olmak üzere ki çok modern ama yetersiz. Veya yatırımı halen devam eden Çandarlı ve Filyos. Ayrıca 4 taşıma modunun birleştiği inter model taşımacılık için limanlarda kesinlikle ray bağlantısı bulunması şarttır. Ama bugün Çandarlı ve Filyos’ta böyle bir planlama yok. Yapılacak ama yok. Yani en büyük limanlar bittiği zaman hinterlanda hizmet verecek bir demiryolu bağlantısı olmayacak. Demiryolu ise öksüz evlat. 1950’lerden 2000’lere kadar demiryoluna tek bir çivi çakılmadı. 2000’den sonra çok büyük yol kat edildi, 2012’de, 2023 için yapılan planlamada ben de vardı, demiryolu için çok şeyler söylendi ama bunların maalesef tümü gerçekleşmedi Demek ki yapmamız gereken daha çok işimiz var.

Eksikliğimiz nedir? Bir koordinasyonun olmaması. Gümrüğün koşarken geride kalması diğer etkenler, biri ona desin ki; ‘kardeşim sende yürü, sen de yap Türkiye’nin kalkınması için” diye konuştu.

GENEL MÜDÜR, GÜMRÜĞE ELEŞTİRİLERE SERT ÇIKTI

Sektörden lojistiğin önünün açılması için özellikle gümrüklere yönelik eleştirilere Mersinli olan Gümrükler Genel Müdürü Mustafa Gümüş’ten sert tepki geldi.

Gümüş, “Teşkilatımı, arkadaşlarımı müdafaa ile mükellefim. Bu Lojistik Performans Endeksi’nde birden çok parametre var. Sizin gibi iddiaları olan sektörden birisini Kapıkule’ye götürdüm, gezdirdim. Aynı ithamlarda bulunuyordu. ‘Ben dersime çalışmamışım, gelecek sefer tekrar çalışacağım, tekrar görüşeceğiz’ dedi.

Ben sathi (yüzeysel) değerlendirmelerden çok bilimsel bilginin yanlış olabileceği de akılda tutularak, varılan sonuçların tekrar gözden geçirilmesinde fayda olduğunu düşünüyorum. Çünkü çok sathi bir değerlendirme olduğunu düşünüyorum. Çünkü satıh her zaman insanı yanıltır. Satıhın altında katmanlar vardır, bu katmanlara da inmek lazım. Bunu söylemek zorundaydım. Açık açık konuşuyoruz. Bir şeyimiz yok. Bir müdafaa olarak söylemiyoruz. Ben istiyorum ki nesnel olarak bu tespitler yapılsın. Sahaya inilsin ve öyle tespitler yapılsın. Gazete köşelerinden gidilerek yapılmasın. Biz neden Habur’da 2 binin üzerinde tır çıkartabiliyoruz da Kapıkule’de bin 250’nin üzerine çıkamıyoruz. Satih olarak değerlendirme tabiî ki suçu gümrüğe atar ama onun altındaki sebeplere indiğinizde gerçekleri bulursunuz. Neyse bu parantezi burada kapatıyorum ve bir daha da açılmamasını temenni ediyorum ve istirham ediyorum. Şahsi bir şeyimiz yok bu benim teşkilatım adın söylediğim bir şeydir. Teşkilatım çalışanları da son derece özverili bir şekilde görevlerini 7/24 yerine getiriyorlar. Bundan da gurur duyuyorum” diye cevap verdi.

“GÜMRÜKTE YAŞANA SIKINTILARIN ÜZERİNE GİTMEK GEREKİR”

Kosta Sıdalı ise “Galiba yanlış anlaşıldım. Bunları Dünya Bankası tarafından yayınlanan Lojistik Performans Endeksi söylüyor. Ben aksini söylüyorum. 50 yıldır gümrüğün her türlü iyileştirmeler mükemmel durumda ama yeterli değil. Bu endeks hangi kriterler altında değerlendiriliyor onu ben bilmiyorum ama biraz önce bahsedilen araçların kapılarda bekletilmesi, kırmızıya düşmesi gibi etkenler yaratıyor bu durumu. Bunun üzerine gitmek gerekir diyorum. Yanlış anlaşıldıysam özür dilerim. Konu dünya bankasının konusu. Önemli olan Türkiyemizi daha ileri taşımak. Lojistik son derece stratejik bir sektördür. Lojistik olmazsa hayat durur, mal hareketi şarttır. Mal hareketi olmazsa dünya durur.

Ama bizim bilhassa demir ve denizyolunda hinterland bağlantılı intermodele açık yatırımlar yapmamız şarttır. Tabiî ki siyasi ve politik konularda lojistiği son derece negatif etkiliyor. Verirsin geçiş belgesini, vermezsin deniliyor. Örneğin 1970’lerde Avusturyalılar bize gebeydi, çünkü bizim üzerimizden Irak’a gidiyorlardı. Geçiş belgelerinde, ‘ver bana vereyim sana’ oluyordu. Ama maalesef şimdi zayıfız. Tüm bunları düzelttiğimizde Türkiye tam bir lojistik merkez. Bugün Lojistik Performans Endeksi’nde 47’inci sıradayız ama ilk 10’a gireriz. Biz ilk 10’a girdiğimiz anda dünya değişecektir. Çünkü zaten coğrafi konumumuz son derece önemli. Bunu kullandığımız zaman da yenilmez oluruz” diye cevap verdi.