Hediye Eroğlu

Mersin'in Mezitli ve Yenişehir ilçeleri arasında kalan Kaleköy'de hazineye ait 260 bin metrekarelik alanın TOKİ tarafından yapılaşmaya açılmak istenmesine Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği’nin (TMMOB) tepkisi sürüyor.

Önceki gün Yenişehir İlçesi Çiftlik Mahallesi’nde 683 numaralı parsele ait imar planı değişikliği değerlendirme raporunu geçtiğimiz günlerde kamuoyuyla paylaşan TMMOB Mersin İl Koordinasyon Kurulu, dün de Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’ne itiraz dilekçesi verdi.

“TARIM YOKSA KITLIK VARDIR”

Müdürlük binası önünde bir araya gelen grup adına açıklama yapan TMMOB İl Koordinasyon Kurulu Sekreteri Seyfettin Atar, “TMMOB olarak genel düşüncemiz; pandemi bizi çok etkiledi. Bu pandemi şartlarında yaşamın ne kadar önemli olduğunu, yaşamdan öte bir şey olamadığını, dünyanın yaşam için olduğunu eğer insanlar varsa dünyanın anlamı olduğunu, yaşam için de en önemli faktör doğal kaynakların verimli kullanılması, tasarruflu kullanılması, yerinde kullanılması ve bu kaynaklarda sürekliliğin arzı çok önemli olduğunu düşünüyoruz. Bunların başında da insan yaşamının en önemli yapı taşlarından biri olan gıda gelmekte. Eğer biz tarım alanlarına, tarıma engel olur, azaltır, dengeyi kuramazsak bu gelecekte büyük sıkıntılar yaşatır.

“SANAYİYE KARŞI DEĞİLİZ”

Mesela biz her şeyin bir birine dengeli olduğunu biliyoruz. Su kaynaklarımız, tarım kaynaklarımız, enerji kaynaklarımız bunların tamamının güzel planlamayla kente, kentliye, ülke ve dünyaya ene iyi şekilde nasıl planlaması yapılacaksa öyle planlanması yapılır. Tabi ki sanayiye, yaşam konforunun arttırılması için yapılan tesislere ve çalışmalara yok demiyoruz. Ama bunların daha iyi bir şekilde planlanması çok önemli olduğunun altını çiziyoruz. Örneğin şuan pandemi de en büyük mücadele gıda takviyesi ile yapılan mücadeledir. Yani gıda yoksa pandemi ile ilgili her hangi bir şey yapamıyorsunuz, dengeyi kurmaya çalışıyorsunuz. Tabi ki sanayi de önemli gıdanın işlenmesi için işte bu üçayağını planlı bir şekilde yapıldıktan sonra gerekli çalışmaların yapılması gerekiyor.

“PLANLAMA YANLIŞ, İVEDİLİKLE DÜZELTİLMELİ”

Ancak tarım alanlarının ‘ben yaptım oldu’ ile değil, yetkililer tarafından gerekli hassas her türlü araştırmalar yapıldıktan sonra sonuç olarak çıkması gerektiğini düşünüyorum. Bu bölgeyi bu bölgedekiler bilir, bu bölgeyi bu bölgedeki insanlar çok iyi tanıyor. Sizin uzaktan ‘şu olsun, bu olsun, böyle yapalım şöyle yapalım’ varsayımları ile planlamalar yapmanız yanlış kararlara sebep oluyor. Biz şunun altını çizmek için buradayız; bu planlamanın yanlış olduğunu ivedilikle düzeltilmesi gerektiğini düşünüyorum. Ve bununla da gerekli Bakanlığımızın bu konuda hassasiyetini biliyorum gerekli hassasiyeti göstereceklerinin düşüncesindeyiz” diye konuştu.

İŞTE İTİRAZ DİLEKÇESİ

Öte yandan TMMOB’a bağlı odalarca verilen itiraz dilekçesinde ise şu ifadeler yer aldı; “Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Mekânsal Planlama Genel Müdürlüğü’nün 28.02.2021 tarih ve 371216 sayılı yazısında; Mersin İli, Yenişehir İlçesi, Çiftlik Mahallesi 683 parsele (261.846 m²) ilişkin 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı Değişikliği ve 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planı Değişikliğinin 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 9. Maddesi ve Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı 1 no.lu Kararnamesi kapsamında, Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca 28.02.2021 tarihinde re’sen onaylandığı bildirilmiştir. Söz konusu plan değişiklikleri Mersin Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünce 05.03.2021-06.04.2021 tarihleri arasında 1 (bir) ay süreyle askıya çıkarılmıştır.

Plan değişiklikleri içerik olarak incelendiğinde; 98.763 m² büyüklüğünde Toptan Ticaret Alanı (Galericiler Sitesi) ve 101.987 m² büyüklüğünde Küçük Sanayi Alanı (Küçük Sanayi Sitesi) amaçlı yapıldığı görülmektedir.

“PLAN DEĞİŞİKLİĞİ, YÖNETMELİĞE VE KAMU YARARINA AYKIRI”

Konu imar mevzuatı, şehircilik ilke ve esasları yönüyle ele alındığında, söz konusu plan değişikliği her yönüyle Mekânsal Planlar Yapım yönetmeliğine ve kamu yararına aykırıdır. Yenişehir İlçesi, Çiftlik Mahallesi 683 parsel; mülga Çiftlik Belediye Meclisince onaylı 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planında kısmen ‘Üniversite Alanı’, kısmen ‘Çöp Toplam Alanı’ ve kısmen ‘Ağaçlandırılacak Alan’ olarak planlanmıştır. Mersin Büyükşehir Belediye Meclisi’nin 31.07.2018 tarih ve 560 sayılı kararı ile onaylanan Akdeniz-Toroslar-Yenişehir-Mezitli İlçeleri 1/5000 ölçekli İlave ve Revizyon Nazım İmar Planında da “Kamu Hizmet Alanı” olarak planlıdır. 14.06.2014 tarihli ve 29030 sayılı Resmi Gazete yayımlanarak yürürlüğe giren Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği’nin İmar Planı Değişikleri başlıklı 26. Maddesinde; ‘(1) İmar planı değişikliği; plan ana kararlarını, sürekliliğini, bütünlüğünü, sosyal ve teknik altyapı dengesini bozmayacak nitelikte, kamu yararı amaçlı, teknik ve nesnel gerekçelere dayanılarak yapılır.  (2) İmar planlarında sosyal ve teknik altyapı hizmetlerinin iyileştirilmesi esastır. Yürürlükteki imar planlarında öngörülen sosyal ve teknik  ltyapı standartlarını düşüren plan değişikliği yapılamaz. (3) İmar planlarında bulunan sosyal ve teknik altyapı alanlarının kaldırılması, küçültülmesi veya yerinin değiştirilmesine dair plan değişiklikleri zorunluluk olmadıkça yapılmaz.” hükmü yer almaktadır. “Sosyal Altyapı Alanlarını”, “Açık ve Yeşil Alanları” yok ederek,   Toptan Ticaret Alanı (Galericiler Sitesi), Küçük Sanayi Alanı (Küçük Sanayi Sitesi) gibi kentsel çalışma alanı kullanımına dönüştüren, söz konusu plan değişikliği Kamu Yararına ve Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği’nin 26. maddesine aykırıdır.

YEREL İDARENİN GÖRÜŞÜ ALINMADI

Anılan Yönetmeliğin Planlama İlkeleri ve Esasları başlıklı 14. maddesinin 1. fıkrasının (e) bendinde; ‘Planlamayı etkileyecek ve planlamadan etkilenecek kamu kurum ve kuruluşları, kalkınma ajansları, üniversiteler, yerel yönetimler, sivil toplum kuruluşları, meslek odaları ve özel sektör temsilcilerinin katılımı ile farklı uzmanlık alanlarını içeren çok disiplinli bir yapıda hazırlanması’ hükmü yer almaktadır. Mersin Büyükşehir Belediyesi, Yenişehir Belediyesi, Mezitli Belediyesi gibi plan değişikliğinden etkilenen yer idarelerin görüşünü dahi almaksızın, Merkezi Otoritenin Re’sen dayatması ile onanan plan değişikliği bu yönüyle de Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği’ne aykırıdır.

“ÇALAKALEM PLANLAMA ANLAYIŞIYLA, ÖZENSİZ OLARAK TEKLİF SUNULMUŞ”

Anılan Yönetmeliğin Araştırma ve Analiz başlıklı 8. maddesinin 1. fıkrasında; ‘Mekânsal planların, plan değişiklilerinin, revizyon ve ilavelerin hazırlanması sürecinde, kamu kurum ve kuruluşları veya plan müelliflerince planın türüne ve kademesine göre bu Yönetmelikte genel başlıklar halinde belirtilen konularda ilgili kurum ve kuruluşlardan veri, görüş ve öneriler elde edilerek gerekli analiz, etüt, araştırma ve çalışmalar yapılır’. hükmü yer almaktadır.

1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı Değişikliği ve 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planı Değişikliğinin hazırlanması sürecinde gerekli analiz, etüt, araştırma ve çalışmalar yapılmamış olup, çalakalem planlama anlayışıyla, özensiz olarak teklif sunulmuş. Şöyle ki planlamaya konu edilen alanda % 40-50 eğim bulunmakta olup yapılaşmaya elverişli değildir. Söz konusu bölgede hiçbir sosyal ve teknik altyapı hizmetinden faydalanmamaktadır. Galericiler Sitesi ve Küçük Sanayi Sitesi projeleri için fizıbıl değildir. Öte yandan konu kent merkezi bütününde ele alındığında, Toroslar ilçesinde yer alan mevcut galericiler sitesinin doluluk oranı %50’dir. Mezitli ve Yenişehir de yer alan galerici ve mobilyacı esnaflar için ihtisas sitelerinin yapılabileceği, Tece mahallesi sınırları içerisinde D-400 karayoluna cepheli yaklaşık 500 dönüm alan ayrılmıştır ve bu alan henüz yapılaşmamıştır.

TARIMSAL VE ÇEVRESEL YÖNDEN İTİRAZLAR…

Bugün geldiğimiz noktada, Mersinimiz, bu kadim ve bereketli topraklarımız; çıkar gruplarının, rant odaklarının menfaati ve ısrarcı tavırları uğruna betona gömülmek isteniyor.

Ülkemiz, bugüne kadar arazi kullanım planları dahil gerekli planlamaları yeterince yapmamış, yapılan planlarda ise kalkınmanın lokomotif gücü sanayileşme tercihine paralel olarak tarım arazileri maalesef yeterince korunamamıştır. Bu olumsuzluk Mersin ilimiz için de geçerlidir. Oysa, Anayasanın 166. Maddesi; ekonomik, sosyal ve kültürel kalkınmayı, özellikle sanayinin ve tarımın yurt düzeyinde dengeli ve uyumlu biçimde hızla gelişmesini, ülke kaynaklarının döküm ve değerlendirilmesini yaparak verimli şekilde kullanılmasını planlamayı Devletin görevi olarak belirlemiştir.

DEVLET KORUMAKLA GÖREVLİ

Anayasanın 56. Maddesine göre; Herkes, sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir. Çevreyi geliştirmek, çevre sağlığını korumak ve çevre kirlenmesini önlemek Devletin ve vatandaşların ödevidir. Toprak Mülkiyeti başlıklı 44. madde; ‘Devlet, toprağın verimli olarak işletilmesini korumak ve geliştirmek, erozyonla kaybedilmesini önlemek ve topraksız olan veya yeter toprağı bulunmayan çiftçilikle uğraşan köylüye toprak sağlamak amacıyla gerekli tedbirleri alır’. hükümlerini içermektedir.

Tarım, Hayvancılık ve Bu Üretim Dallarında Çalışanların Korunması başlıklı 45. Maddeye göre ise; Devlet, tarım arazileri ile çayır ve mer'aların amaç dışı kullanılmasını ve tahribini önlemek, tarımsal üretim planlaması ilkelerine uygun olarak bitkisel ve hayvansal üretimi artırmak maksadıyla, tarım ve hayvancılıkla uğraşanların işletme araç ve gereçlerinin ve diğer girdilerinin sağlanmasını kolaylaştırır.

“KANUNUN ASIL AMACINA UYGUN UYGULANMASI GEREKMEKTE”

2005 tarih ve 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanım Kanunu, topraklarımızı ve tarım arazilerimizi korumak amacıyla çıkarılmıştır. Kanunun amacı; toprağın korunması, geliştirilmesi, tarım arazilerinin sınıflandırılması, asgari tarımsal arazi ve yeter gelirli tarımsal arazi büyüklüklerinin belirlenmesi ve bölünmelerinin önlenmesi, tarımsal arazi ve yeter gelirli tarımsal arazilerin çevre öncelikli sürdürülebilir kalkınma ilkesine uygun olarak planlı kullanımını sağlayacak usul ve esasları belirlemektir. Kanuna göre; Arazi kullanımını gerektiren her türlü girişim ve yatırım sürecinde toprakların korunması, doğal ve yapay olaylar sonucu meydana gelen toprak kayıplarının önlenmesi; arazi kullanım plânları, tarımsal amaçlı arazi kullanım plân ve projeleri ile toprak koruma projelerinin uygulamaya konulması ile sağlanır. Arazi kullanım plânlarının yapılması, Tarımsal amaçlı arazi kullanım plân ve projelerinin hazırlanması, Tarımsal potansiyeli yüksek büyük ovaların belirlenmesi ve korunması konularını düzenleyen Kanun; işleyişinde ciddi sorunlar barındırsa da İllerde Toprak Koruma Kurulları ve yapılacak işlemlere karşı Toprak Koruma Projeleri hazırlanması gibi yeni uygulamaları da gündeme getirmiştir. Kanunun asıl amacına uygun uygulanması gerekmektedir.

GALERİCİLER SİTESİ YAPILMAK İSTENEN ALAN, MUTLAK TARIM ARAZİSİ

Galericiler Sitesi ve Küçük Sanayi Sitesi yapılmak istenen 261.846 metrekarelik alan, Mutlak Tarım Arazisi olup; tamamı ekili dikili alan olup, üzerinde yaklaşık 20.000 ağaç bulunmaktadır. Bu parselde başta Limon olmak üzere, Portakal, Zeytin, Şeftali, Kayısı gibi ekonomik katma değeri olan tarımsal ürünler yetiştirilmektedir. Bu alan 50 yılı aşkın süredir Mezitli İlçesi Kaleköy Mahallesinin iş ve aş alanı olmuştur. Bu alanın hemen bitişiğinde Kale köylülerine ait yaklaşık 10.000 dekarlık (dönüm) bereketli tarım toprakları bulunmaktadır. Mezitli İlçesi Kale köyü halkı 2018 yılında köylerinin imara açılmasını istemeyerek yaklaşık 10.000 dekarlık (dönüm) bereketli tarım topraklarını korumuştur ve bugün hala aynı düşüncededir. Çiftlik Mahallesi 683 parseli kapsayan 260 dekarlık plan değişikliği, tarımsal bütünlüğünü koruyan 10.000 dekarlık bereketli tarım topraklarına saplanmak istenen bir hançer niteliğindedir. Kaleköy ve yakın çevresinde yer alan bereketli tarım toprakları her zaman rant gruplarının odak noktası olmuştur. Burada asıl amaç kent merkezinde yer alan bereketli tarım topraklarını, önce kentleşme baskısı altına almak, ardında imara açarak yok etmektedir. İçinde bulunduğumuz pandemi sürecinde tarımın ve tarımsal üretimin önemi çok daha iyi anlaşılmıştır. Galericiler Sitesi ve Küçük Sanayi Sitesi çorak topraklarda inşa edilebilir ancak çorak topraklarda tarımsal üretim yapmak mümkün değildir. Kaldı ki bu bölge 21.01.2017 tarihli ve 29955 sayılı Resmi Gazete yayımlanarak yürürlüğe giren, Bazı Ovaların Büyük Ova Koruma Alanı Olarak Belirlenmesine İlişkin Bakanlar Kurulu Kararınca (5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanım Kanunu’nun 14. Maddesi kapsamında) ilan edilen Mersin Büyük Ova Sınırları kapsamında kalmaktadır. Merkezi İdare bir taraftan tarım arazilerini korumak üzere karar alırken, aynı Merkezi İdarenin farklı Bakanlığı Re’sen onama yetkisi ile tarım arazilerini ranta kurban etmektedir.

“MERSİN’E VE MERSİNLİLERE RAĞMEN KARAR ALMAKTAN VAZGEÇİN”

Buradan merkezi idarenin karar alma mekanizmalarına açık çağrımızdır, Mersin’e ve Mersinlilere rağmen karar almaktan vazgeçin. Mersin ile ilgili her konu Mersin Kamuoyunda müzakere edilmeden, kamuoyu vicdanında kabul görmeden, hiçbir şekilde kabul görmeyecektir. Bizler Taşucu Tersane Projesinde, Polipropilen Tesisinde, MİP Liman Genişletme Projesinde, Taş Ocaklarında, Maden Ocaklarında, Davultepe Küçük Sanayi Alanında yapılmak istenen çevre tahribatına karşı olduğumuz gibi Mersin İli, Yenişehir İlçesi, Çiftlik Mahallesi 683 parselde yapılmak istenen rant projesi neticesinde kesilecek olan, 20.000 ağacın kıyımına da karşıyız.

Sonuç olarak;  yerel yönetimlerin, sivil toplum kuruluşlarının, meslek odalarının ve özel sektör temsilcilerinin, bölge halkının, görüşlerinin alınmadığı, katılımcı planlama sürecinin göz ardı edilerek, ben yaptım oldu anlayışıyla tarımının ve tarım toprağının yok edilmesi, 20.000 ağacın kesilmesi yönünde Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca 28.02.2021 tarihinde re’sen alınan karara itiraz ediyor, Galericiler Sitesi ve Küçük Sanayi Sitesi kurulmasına yönelik re’sen onaylanan 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı Değişikliği ve 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planı Değişikliğinin iptal edilmesini, Kaleköy ve yakın çevresinde yer alan yaklaşık 10.000 dekarlık (dönüm) verimli tarım topraklarının korunması yönünde yeni bir karar alınmasını talep ediyoruz”.